Til Os med karate-teater om psykisk helse

Tom Krane Vikestad (28) frå Mo i Rana er utdanna skodespelar, jobbar med undervising, har andre svarte belte i karate, der han kan sjå tilbake på blant anna to NM-sølv og 5. plass i stilart-EM.

Han kan også sjå tilbake på ei barne- og ungdomstid prega av mobbing og einsemd. Og ei avgjerande endring.

Komande torsdag skal han «gå kamp mot seg sjølv» i Os idrettspark.

– Teaterstykket utspeler seg i ein dojo, med meg i ei karatedrakt åleine på golvet. Stykket passar for både folk som trener karate og andre, seier Vikestad.

Tittelen på stykket, «Tom Tanke», er eit spel av både hans eige namn og det japanske uttrykket knytt til meditasjon.

– Kampen, Tom mot Tom, skildrar min eigen kamp, kampen mellom sjølvforakt og det å finna ro og fred med seg sjølv.

Den store endringa

Når Tom ser tilbake på eiga oppvekst, har han vanskar med å setja fingeren på kva det var som gjorde at barne- og ungdomsåra blei vanskelege.

– Det var ikkje enkeltepisodar eller korte periodar med intense vanskar, eg hugsar berre at eg hadde det vanskeleg psykisk og fysisk saman med andre, og at eg følte meg utanfor.

Men så, då han var 8 år, byrja han å trena karate. Det var ikkje kampkunsten eller sjølvforsvaret som fysisk skulle hjelpa han inn på eit betre spor, men fellesskapen, reglane og respekten.

– Eg var i utgangspunktet ein energisk unge. Det var ei side eg ikkje viste på skulen eller fritida, men då eg sette beina mine i dojoen kjente eg denne livsgneisten og gleda koma. Eg var meg sjølv!

Det er gjerne noko mystikk knytt til karate, med japanske ord, eigne drakter, bukking når du går inn i salen og eigne reglar som handlar om korleis du skal oppføra deg ovanfor både trenar, andre medlemmar og til og med dommar.

– Denne ubetinga respekten saknar eg på andre plan. Det er mykje god omsorg i strenge reglar, og det dannar ei ramme for både harmoni med andre og respekt for deg sjølv.

Ser dei som slit

Vikestad var ferdig med utdanning som skodespelar i 2017.

Han jobbar frilans som skodespelar, og har i tillegg tatt nokre fag som gjer at han også jobbar med undervising. Tom er både teaterlærar og underviser i teater som valfag på ungdomsskule.

– For meg, med dei brillene min bakgrunn gir meg, kan eg sjå ungdom som slit med det same som eg gjorde. Eg ser elles også samfunnstrenden med auka fokus på seg sjølv, mindre på fellesskap.

– Det er meir prestasjon, mindre glede over å vera til stades eller over å gjera noko saman med andre.

Med håp om å hjelpa andre byrja Tom å skriva på eit tetaterstykke.

Brakdebut og offisiell støtte

Skrivinga starta hausten 2020, i september 2021 var det premiere under Vinterlysfestivalen i heimbyen Mo i Rana.

– Det blei full pott, veldig god mottaking og støtte frå Kulturrådet.

Tom sitt kompakte teaterlag består av komponist Hjalmar Littauer, som også styrer lyd, og produsent Amalie Forsgren, som også styrer lys. Sjølv er han manusforfattar, medregissør og einaste skodespelar i stykket.

– Vi har justert og oppgradert. Førre helg hadde vi premiere i Oslo på 2.0-versjonen. Det gjekk veldig bra! Også her fekk vi fine tilbakemeldingar etterpå, også frå folk utan erfaring frå karate, men som sa at dei kjente seg sjølv igjen i det som var kampen min.

Komande langhelg blir det framsyning i Bergen, Askøy og Os.

Karateklubben i Mo i Rana er ein søsterklubb av Os, begge etablert av Mihajlo Misic (1940-2003).

– Eg er glad for at Os Karateklubb ville ta imot meg. Eg har mange gode minner frå treningsleirar i Os, eg har mange venar her, og det var her eg graderte meg til mitt første svarte belte.

– No håper at stykket kan hjelpa både dei som går på karate og andre som kjem for å sjå. I mine auge er karate ein lagsport og ein sport mange kan læra av.

Os Karateklubb er vertsskap og står for sal av billettar til stykket.