Susanne sitt oljeeventyr

Susanne Sperrevik (44) kom seglande inn i lokalpolitikken før kommunestyrevalet i 2015 og blei leiar for Os Høyre i 2016.

Denne veka heldt ho foredrag for realfagstudentar på UiB, med fokus på petroleumsnæringa i framtida.

Saman med ektemannen Morten Nilsen i selskapet Buena Vida AS eig ho om lag 15 prosent av oljeselskapet M Vest Energy AS, eit selskap som i desember 2016 blei kvalifisert av Olje- og energidepartementet som rettighetshaver på norsk sokkel.

– Det er ein kapitalkrevande bransje, og er det éin ting eg kan garantera så er det at vi vil bli kraftig vatna ut før eit eventuelt sal av dette selskapet, seier ho.

Mange veit at ho har gjort spennande ting i bransjen - men kven er Olje-Susanne frå Lysefjorden?

– Visste ikkje kva eg ville bli

Etter tre år på Os Gymnas blei Susanne student ved UiB.

– Eg hadde mest lyst til å bli økonom eller journalist. Eller gullsmed, eller lærar. Eg visste ikkje heilt, men tenkte eg kunne starta på universitetet, og finna det ut etterkvart.

Eit foredrag og ein film om realfag og studeretninga geologi blei avgjerande.

– Eg visste ikkje kva geologi var, men det verka interessant og det var eit godt miljø på avdelinga.

Etter eitt år var ho litt skulelei, hoppa av og jobba eit år med kart og oppmåling for Statens vegvesen.

Året etter var ho tilbake. Så blei ho gravid.

På studietur med baby

– Då eg blei gravid visste eg ikkje at eg kunne ta permisjon, så eg tok veldig mange ekstra fag siste semestertet før eg hadde termin.

Dottera blei fødd ein onsdag, måndagen etter var ho med mamma på UiB for første gong.

– Året etter la eg opp fag som førte til lite reising og obligatorisk oppmøte, men dottera vår var berre nokre veker gamal då eg måtte ut på feltkurs, og ho var 8-9 månadar gamal då eg reiste vekk to veker til Tyrkia på studietur.

Hovudfagstudiet foregjekk for ein stor del i Oslo. Då var dottera heime med pappa og mormor mens mor blei vekependlar.

Fekk draumejobben - tok sluttpakke

Første jobb innan faget blei på forskingssenteret til Hydro, som hadde finansiert og definert hovudfagoppgåva hennar.

– Det var draumejobben, eg tenkte at eg ikkje kunne hatt det betre, fortel Sperrevik, som under to år seinare tok sluttpakke.

– Hydro og Saga blei slått saman og alle måtte søkja på jobbar på nytt. Den gong var det uvanleg, og mange blei redde for framtida. Eg valte å sjå på det som ein mogelegheit og søkte sluttpakke samtstundes som eg spurte eg om dei ville finansiera doktogradstudie for meg.

Susanne fekk grønt lys og blei i praksis sitjande på same kontorpult og gjera nesten same jobb, berre som betalt student. Etter ni månadar var karantenetida over og ho blei tilbydd stillinga igjen. Susanne tok imot etter å ha forsikra seg om at det var greit for arbeidsgjevar, sidan ho nyleg var blitt gravid med dotter nummer to.

Ho fullførte doktorgraden vel eit år etter ho var tilbake i Hydro, då som tobarnsmor.

Ei blå kvinne med raude strømpar?

– Eg har vore tilbake i jobb etter kort tid med alle tre jentene, og delt resten av permisjonstida med Morten slik at vi har tatt like mykje. For meg er dette likestilling og kvinnesak i praksis, for eksempel at mor og far kan dela på ansvaret, både når det gjeld omsorg og økonomi.

– Eg skal innrømma at eg opp gjennom åra fått ein del kommentarar frå enkelte som har reagert og antyda at dei har syns synd på jentene mine som har ei mor som har jobba i staden for å ta så mykje permisjon som overhodet mogeleg, men ungane mine har ein flink far som har stilt opp 100 % så dei har absolutt ikkje lidd noko nød.

– For meg som har tre jenter sjølv er dette noko eg er bevisst på, dei skal våga å gjera ting og gripa sjansane som dukkar opp. Det er synd i våre dagar at dei unge, og spesielt jenter, er så bekymra for korleis dei ser ut og kva andre tenker om dei, at dei ikkje tør å vise kva dei kan. I motsetnad til kva mange kanskje trur så er eg eigentlig ikkje opptatt av verken karriere eller publisitet.

– Men eg prøver å vera eit godt forbilde for jentene mine og visa dei at det ikkje er farleg å visa sine meiningar, eller å få merksemd for det ein gjer. Eg trur dei lærer meir av dette enn at mor skal gå bak ein parole i eit 8. mars-tog.

Ville ut i felten

Sjølv om ho likte seg tilbake i draumejobben, søkte Susanne etter meir variasjon og kunnskap.

– Eg syntest etter kvart det blei veldig spesialisert, og ønska å læra meir om boring og produkjson.

– Den gong, i juni 2005 las eg ein artikkel i BT om eit nytt, lite oljeselskap som etablerte seg i Bergen. Eg synest det høyrdes utruleg spennande ut, då dei skulle ta i bruk ny teknologi i tillegg til etablerte metodar. Susanne let seg freista av denne artikkelen, men hadde nett fått dotter nummer tre og valte å takka ja til ein stilling i trygge Statoil.

– Det var hyggeleg, men litt kjedeleg for ei utålmodeg sjel som meg. Arbeidsoppgåvene var forsåvidt interessante, og eg hadde veldig hyggelege kollegaer, men eg syntest prosessane var langdryge.

– Etter to år ringte eg Rocksource og heldigvis fekk eg vera med på laget. Tida var moden.

Hard jobb og innbringande vorspiel

Å gå frå store Statoil til eit selskap med 15 tilsette blei kontrastfullt.

– Alt du gjorde frå dag til dag betydde mykje og påverka til og med aksjekursen, alt gjekk føre seg på engelsk og brått var eg ein av dei med mest erfaring.

– I lange periodar var eg på jobb opp mot 20 timar i døgnet, og då ungane besøkte meg på kontoret lurte dei på kor vi hadde sengene. Eg overnatta nemleg ofte på hotell i by’n, viss ikkje høyrde eg på nattønsket på radio både på veg til og frå jobb. Vi var eit fantastisk team i Rocksource, men det gjekk jo til slutt ut over både familie og helse. Sett i ettertid er det jo heilt utruleg at Morten og familien heldt ut.

Det gjekk nokre år og det kom ei tid der Susanne var ueinig i nokre strategiske val, samtidig som ho hadde fått eit utvida nettverk i andre selskap. Ho sa seg opp og blei snart invitert til å vera med å starta eit nytt oljeselskap.

– Eg har jo ikkje vet til å seia nei når noko spennande skjer, men etter ei stund gjekk det jo opp for meg at dette var galskap. Vi hadde ingen investorar bak oss og måtte reisa ut i verda og henta kapital. Samtidig hadde vi knapt noko å leva av sjølv etter å ha investert i selskapet. Det blei eit år med mykje makrell i tomat.

– Bortsett frå økonomien til selskapa eg har jobba i så er eg ikkje opptatt av pengar. Morten og eg bygde eit billig hus i 1996 som vi har oppgradert litt etter kvart, og er heller ikkje opptekne av bilar eller andre flotte ting. Det at vi aldri har lånt så mykje pengar, har gjeve oss ein stor fridom der vi ikkje alltid treng velja det trygge og forutsigbare. Om alt går gale så har vi alltid tenkt at vi kan klara oss heilt greit med å gå på NAV, sjølv om det sjølvsagt ikkje er noko mål på nokon måte.

Etter ni månadar på investorjakt fekk dei napp, og fekk henta inn nok kapital til å klara seg eit år til.

På det året fekk dei kvalifisert selskapet og skaffa seg nokre lisensar, blant anna eit funn. Det var nokre større investorar med, men på eit vorspiel hos naboar heime i Lysefjorden blei det òg klart at fleire ville vera med på eit mogleg oljeeventyr.

– Vi fortalde sjølvsagt om risikoen, men dei fekk etterkvart delta i kapitalutvidinga og det kom inn rundt to millionar kroner frå vener og kjente.

Selskapet Emergy Exploration blei selt eit år seinare, til børsnoterte Atlantic Petroleum. Gründerteamet, beståande av Susanne saman med dei mangeårige kollegaene og støttespelarane Jonny Hesthammar og Aris Stefatos, blei sett til å leia det norske dotterselskapet. Dei som var så lure at dei selte aksjane sine med éin gong fekk ein fin gevinst, mens dei som blei sitjande på dei utan å selja gjekk dessverre på til dels store tap.

Kjøpte selskapet tilbake

Det færøyiske selskapet hadde produksjon i England, men då oljekrisa kom tapte dei pengar på produksjonen.

– Sommaren 2015 ville dei slå dotterselskapet i Noreg konkurs, og då starta kampen for oss i den norske leiinga som ville berga arbeidsplassane i Bergen. Vi fekk laga ein avtale med morselskapet om at vi kunne kjøpa innmaten i den norske verksemda for ei krone, men forutsetninga var at vi måtte få med oss ein investor, sidan å overta lisensar og tilsette medfører store økonomiske forpliktelsar.

Bransjen var i fritt fall, og det var ikkje hjelp å få frå investeringsbankar.

– Vi var svært letta og nøgd då vi på eiga hand klarte å få med oss M Vest AS på laget, eit selskap eigd av Trond Mohn (80 %) og Lars Moldestad (20 %).

• Les òg: Nå er Trond Mohns oljeselskap godkjent (Sysla.no, desember 2016)

– Tungrodd departement

Seljarane frå Færøyane ville behalda organisasjonsnummeret. Norske skattereglar er spesielle når det kjem til framførbart underskot for oljeselskap, som eigarane for ein stor del får utbetalt kontant frå staten.

– Ein slik regel kan motivere til å legga ned norske oljeselskap, meiner Susanne, som har diskutert dette med fleire stortingsrepresentantar allereie.

Med nytt organisasjonsnummer måtte M Vest Energy kvalifisera seg hos styresmaktene på nytt.

– Vi kjøpte ut alt og har dei same, erfarne folka i staben, dei same lisensane, det same kontoret, det same utstyret og dei sama datamengdene. Likevel, å søkja om ny kvalifisering blei ein svært langdryg prosess. På oss verka det nesten som om Petroleumstilsynet og Olje- og energidepartementet med vilje trenerte saka, men truleg var vi berre uheldig.

– No har Olje- og energidepartementet fått ny politisk leiar. Vi har lyst å få Søviknes på besøk så vi kan visa kva utfordringar vi som nye aktørar har møtt på.

– Eg blir jo litt flau på deira vegne. Du skulle tru, i alle fall med dei tidene bransjen har vore i dei to siste åra, at departementet skulle gjort alt dei kunne for å legga til rette for raske prosessar for å halda på arbeidsplassane. Heldigvis er Søviknes god på effektivisering, seier Sperrevik, som har vakse opp eit spydkast frå den tidlegare Os-ordføraren.

Fryktlaus og takksam

Før jul blei endeleg M Vest Energy kvalifiserte, og på nyåret overtok dei lisensane frå Atlantic Petroleum og fekk og tildelt eit nytt leiteområde frå staten. I løpet av mars skal dei vera med på ein leitebrønn der dei eig 30 %.

• Les òg: 29 selskaper får tilbud om lisens (Sysla.no, januar 2017)

– Leiting medfører risiko og typisk vil kun éin av fire brønnar gje eit kommersielt funn. Det betyr at du må vera tålmodig og delta i fleire brønnar. Uansett resultat er dette ein spanande lisens med mange fleire mogelegheiter, og om vi skulle finna noko så opnar vi opp eit nytt område.

– Eg er utruleg glad for at vi fekk dette til, og at vi no skal jobba vidare med same gjeng, eit veldig kompetent lag av lojale medspelarar som fungerer veldig bra saman.

– Det har blitt nokre år med høg risiko, og spesielt sidan både eg og Morten har jobba i desse selskapa sidan 2012, så var det slettes ikkje kjekt då morselskapet var nær konkurs og truga oss med nedlegging. Difor er det desto gøyare når vi no endeleg har styringa sjølv og har solide eigarar i ryggen som ønskjer å skapa arbeidsplassar, seier Susanne Sperrevik.