Mykje liv i utdøyande rase

Saman med bygge- og eigedomsbransjen er daglegvarehandel blant dei store næringskategoriane i Os.

Synest du det er mange daglegvarebutikkar i Os? Utanom arbeidstakarane sine bidrag til futen, som skatt av løn, blir det skatta lite av selskap frå Os etter all omsetnaden av mat. Sett vekk frå enkelte unntak.

Få og (stort sett) små

Dei som har lokalt eigarskap er få og stort sett små, frå butikkane i Lysefjorden til Joker-butikkane og Hagavik Hjemmebakeri.

Dei tre største i omsetnad er Vedholmen Landhandel AS (Bunnpris) og dei to Rema 1000-butikkane, Hope Handel AS (nye-Rema) og Trond Hope AS (Rema i Idrettsvegen). Dei tre betalar over 1,4 millionar kroner i skatt i år. Når ny kommunal selskapsskatt trer i kraft frå 2017 vil dette verka inn på kommunekassen.

Dei to Rema-butikkane er med 88,5 og 68,7 millionar i omsetnad begge på topp 20 på lista over dei 100 største selskapa i Os. Vedholmen er med 25,6 millionar kroner nesten 1/3 så stor som Rema-butikkane, rett nok med omsetnad av drivstoff med i rekneskapen.

Med 565.000 i overskot blei det 144.000 kroner i skatt på Vedholmen Landhandel AS etter 2014. Hope Handel AS gjekk 2,1 i pluss og må ut med 580.000 kroner i skatt for 2014, Trond Hope AS må ut med 129.000 i tillegg til at holdingselskapet betaler over 660.000 kroner i skatt for fjoråret.

– Det blir pløya mykje pengar tilbake i butikkane. I 2013 og 2014 blei det ein god del investeringar, i år har vi betalt endå meir skatt, seier Trond Hope.

– Skulle gjerne hatt fleire av dine kundar

Det blei ein munter tone då Midtsiden samla Inglaug og Trond i same rom. Kjøpmennene har mykje til felles, men det er òg ein del som skil den 100 kvadratmeter store Bunnpris-butikken på brygga i Øyane frå dei to store Rema-butikkane i Os sentrum.

– Vi er meir vêravhengige sommarhalvåret, båtfolket er ei viktig kundegruppe. I fjor selte vi 22.900 pizzastykke, i år fekk vi ein heilt annan sommar, seier Inglaug før ho rettar blikket mot Trond:

– Eg skulle gjerne hatt fleire av dine kundar, som fyller vogna til toppen kvar veke heile året. Samtidig har vi det litt trongt, så det er ikkje mange vognene vi har plass til, seier Inglaug og ler.

I år er det 50 (!) år sidan Inglaug Brimsholm byrja å jobba med daglegvarer. Seinare, då ho blei mor, jobba ho på Prima, butikken i Idrettsvegen som seinare blei Rema 1000.

Tidleg på 90-talet overtok ho den eine av dei to butikkane i Øyane, Vedholmen Landhandel, som låg ved brua på sjølve Vedholmen, som er landfast og knapt kan skimtast der den stikk ut under fyllmassene. Nokre år seinare overtok ho Øiernes Handelsforening sitt lokale, der butikken er i dag.

Små marginar i store butikkar

Trond Hope hadde jobb og vidare planar i ein annan bransje då han i lågsesong jobba hos Rema 1000 i Bergen sentrum. Men han blei nestkommanderande i butikken og fekk i 1992 sjansen til å blir sjef i den første Rema-butikken på Os, som då var tre å gamal.

– Omsetnaden var 13 millionar kroner i året då eg tok over. Det var lite i Rema-samanheng. Eg dreiv på regionsfranchise i starten, men såg at eg byrja å få det til, og i 1994 blei eg eigar.

Trond og kona Ingunn Aadland Hope, som er frå Os, styrer no kvar sin av dei to butikkane. Ingunn er dessutan medeigar og kjøpmann i Idrettsvegen.

– Det var ganske tøft i starten. Drageset var sterk og vi opplevde det som om mange osingar var lojal med den Os-eigde butikkkjeda. Men vi lytta til kundane, justerte utvalet så godt vi kunne og var heldige med dei vi tilsette. Veksta kom gradvis og no ligg vi bra an. Men det er små marginar, så det er hardt arbeid heile vegen, seier Trond.

– Vi må dessutan stadig gjera nye investeringar. No skal vi skifta to panteautomatar og det kostar omtrent det same som ein Tesla. Skal du ha nye handlevogner så kostar det også nokre hundre tusen. Du må ta litt kvart år, seier kjøpmannen.

– Naturleg å skatta til Os

For Inglaug sin del var ho opptatt av å halda fram som eigar då ho såg seg om etter ny kjede etter at Nærbutikken utgjekk.

– Det er viktig å vera knytt til ein kjede, skal du gjera gode innkjøp. Men det var heller ikkje alle kjedane som såg potensiale i denne butikken. Heldigvis kom eg i kontakt med Bunnpris, og Trond Lykke kom sjølv ned her for å sjå på butikken. Eg var heldig med vêret den dagen, så det var ikkje vanskeleg å få han til å lika staden. Han ringte meg og stadfesta før han var kome til Flesland, fortel Inglaug med eit smil.

For ekteparet Hope sin del var det kanskje ikkje like sjølvsagt at selskapet skulle ha adresse i Os. Kona er rett nok frå bygda, men kjøpmannekteparet bur i Bergen.

– Eg synest likevel det er naturleg at selskapa er registrert i Os. Det er her butikkane ligg og det er her kundane våre er. Eg har også eit eigedomsselskap som ikkje har noko med Os å gjera, men også det har adresse i Os.

– Men du tar ikkje med deg familien og flyttar til Os?

– Vi har snakka om det òg, men til no så har det vore sånn at Os er jobb og Bergen fritid, litt motsett av korleis mange bergensarar har hatt det. Tida i bilen mellom Os og Bergen synest eg dessutan er nyttig, eg får unna ein god del oppgåver på veg til og frå jobb.