Eit vakkert eventyr - på og av scenen
Jon Søfteland Sæbø visste ikkje kor omfattande ideen om fjøsnissen skulle bli.
Bildeserie:
Over to framsyningar onsdag kveld fekk 800 publikummarar sjå siste av tre akter om Fjøsnissen Borg, nissen som flykta frå Os til Nepal og kom heim igjen.
• Sjå video frå del 1 i 2014, del 2 i 2015 og del 3 onsdag 7. desember.
Historia og musikken er skriven av lærar Jon Søfteland Sæbø ved Os og Fusa kulturskule.
– Første del var i utgangspunktet ein frittståande idé, det var ikkje meininga at det skulle koma ein del to. Men så tok vi ei evaluering etter framsyninga i 2014, og nokre av dei andre lærarane kom med innspel og forslag; om ikkje vi skulle senda fjøsnissen Borg ut i verda.
I fjor hadde han ei spennande reise til Nepal, i år handla det om å få han heim igjen.
– Vis meg den skuleklassen ...
Alida Lyssand song solo og skreiv brev til Borg og ba han koma heim igjen. Til saman rundt 150 elevar frå Os og Fusa kulturskule, elevar innan instrument, vokal og dans, sto for show og musikk.
– Tenk på det! Det sit 150 ungar frå 9 år i alder heilt musestille bak scenen. Vis meg den skuleklassen! sa Otto etter siste show onsdag, og takka samtidig foreldra som hadda laga så mange fine ungar.
Samtidig blomstra dei på scenen, dei yngste på 9 år, innan fleire fag, frå song og dans til over 50 elevar på ulike instrument til nykomponert musikk.
Otto Hægland er tydeleg, skarp og morosam som fjøsnissen Borg. Som tidlegare år hadde han med seg Spellemann-vinnar Gina Aspenes, men i år var det òg fleire nye som utmerkte seg, frå frivillige musikarar og revyskodespelarar til foreldre med ulik «spisskompetanse».
Russisk temperament og svensk komikk
Sæbø sin fetter Stein Ludvigsen gjekk godt i hop med Borg som yeti, eit kostyme kona Siri hadde sydd. Siri var dessutan på scenen som snill nissekone i dans med Borg på slutten av stykket.
Før dette fekk vi sjå to russisktalande foreldre bidra, Olga Bjørge og hakket hissigare Jelena Lunde.
I Finland møtte Borg ølbryggar og Lysekoret-dirigent Tarjei Skeie, som song nydeleg om livet som sjømann.
Etter seglasen over Østersjøen møtta han svenske Peter Antonsson, far til ein av gitarelevane ved skulen, som leia Borg inn i ein morosam nissedans, der den norske fjøsnissen hadde problem med å henga med. Skia han gav vekk var dessutan brukt av svenske stjerner, noko som fekk Borg til å fnysa.
– Foreldra har vore heilt fantastiske, både med kjøring og henting til øving, servering av mat og drikke og til å hjelpa til bak scenen. Dette hadde ikkje gått utan dei og det veldig gode foreldreutvalet skulen har, seier den takksame læraren.
I koret, som ikkje sto synleg plassert, sto fleire vaksne medhjelparar; Børge Lunde, Gerhard Just Olsen, Nils Ole Lekven og den same Tarjei Skeie.
Kunnskap, overtru, ulveproblem og nasjonalsong
Sjølv om manusforfattar og komponist Sæbø tydelegvis har god fantasi, er ikkje heile forteljinga fri dikting. Jon har, i passelege porsjonar, fletta inn kulturar og myter frå andre land, frå dei tibetanske bønneflagga (som Borg ville tørka sokkane sine ved sidan av) til den mongolske dødsormen.
– Eg las meg litt opp på asiatisk overtru, og det er framleis folk som trur at den mongolske dødsormen eksisterer. Det har òg vore forska på om han finst.
Ulvane som jakta på Borg var ikkje overtru, men passa inn i stykket då enkelte regionar i Russland har eit omfattande ulveproblem.
– Då det minka på hare og tamrein gjekk ulven laus på hestar, andre husdyr og til og med folk. I 2013 blei det gjeve klarsignal for at det blei tatt ut heile 3000 ulvar, det seier litt om omfanget.
Sæbø har skrive alle låtane til stykket, utanom to kjente juleviser var - og den russiske nasjonalsongen.
– Ja, det var den vi spelte då yetien tok farvel med Borg og toget kom. Det er nok første og kanskje siste gong at den russiske nasjonalsongen blei spelt i Oseana, humrar kulturskulelæraren.
Mens Fader Frost er den meir kommersielle nissen i russland, er den meir lunefulle Domovy meir som den norske fjøsnissen. Den småhissige hulder-liknande dama med spiss nase forestiller dama til Domovoy.
– Også sjømannen som Tarjei Skeie spelte er ein kjent og sagnomsust figur, Klabautamannen, ein sjømann på Østersjøen som ikkje kan gå i land.
Begeistra rektor
Rektor ved Os og Fusa kulturskule, Christian Breistein, er imponert og stolt over alle involverte.
– Dette har vore ei fantastisk reise! Eg føler meg heldig som har så flinke og ressurssterke lærarar, elevar og foreldre som engasjerer seg.
– Det var òg kjekt at vi rakk å få med desse nye elevane vår frå Fusa med i framsyninga, og at så mange kom for å sjå. På første vising hadde vi berre 10 ledige sete. Det er kjekt at interessa er stor, men òg viktig at vi har mange nok framsyningar til at alle får sjå den, at ikkje vi blir heilt utselt.
Fleire eventyr?
Jon Søfteland Sæbø seier han førebels ikkje veit om han skriv fleire stykke.
– Dette er så altoppslukande at no skal vi først og fremst ha juleferie.