- Dei levde eit unikt liv
På NRK1 i kveld: Kva skjer når eit velhalde kulturlandskap blir overlate til seg sjølv. Osingen Helge Haukeland reiser tilbake til Hamarøy.
Gjennom heile 80- og 90-talet dokumenterte osing og filmskapar Helge Haukeland livet til Sigfred og Ragnar på Husøyvær på Hamarøy. Saman med NRK-veteran Leif-Erik Michalsen resulterte opptaka i 1998 i den etterkvart prisbelønte dokumentaren "Sigfred og Ragnar og dei sju straumane". Mellom anna fekk dei Pandaprisen i regi av BBC for si skildring av dei to gamle mennene og deira forhold til naturen.
- I eit av intervjua eg gjorde med Sigfred i byrjinga på 90-talet viste han kor framsynt han var.
- Lenge før andre byrja prata om miljø- og klimautfordringar sa Ragnar til meg at vi menneske ikkje må gløyma, men forstå, at vi er del av noko større, fortel Helge Haukeland.
Kva skjer med landskapet og dyrelivet
Dei to karane pleia, som generasjonar hadde gjort før dei, landskapet rundt seg etter beste evne.
- Mellom anna gjorde naturpleia at det på Sigfred si øy var ein av dei største ærfuglkoloniane langs kysten.
- Då dei to døydde i 2003 og 2004 fekk eg og Leif-Erik lyst til å reise tilbake til Hamarøy for å sjå korleis landskapet og naturen forandra seg når det ikkje var nokon som held det vedlike, forklarar Haukeland om oppfølgjaren du kan sjå på NRK 1 i kveld klokka 19.45.
Brukast på ein anna måte
Som ein vil sjå gjennom kryssklippinga i kveldens dokumentar er forandringane store.
- Borte er dei store sjøfuglkoloniane, om det skuldast berre det at Sigfred ikkje lenger pleier for dei, eller om det òg har med andre endringar i naturen er ikkje eintydig.
- Det er eit komplekst bilete vi prøvar å skildre, men at det er store forandringar er det ikkje tvil om, fortel filmskaparen.
Frå å ha vore eit aktivt kulturlandskap brukt i det dagleg er det no eit landskap prega av bruk til rekreasjon ein møter.
- Vi bruker landskapet på ein anna måte i dag, enn det dei som budde der gjorde på 80- og 90-talet.
Eit sterkt møte
I dokumentaren møter vi òg ekteparet Roald og Borgny Mathisen på 80 år som framleis bor på øya Ragnar budde på. Med seg ut til øya har Haukeland òg med seg Birger Danielsen som var en god ven av dei gamle karane.
- Det blei eit sterkt møte med øya for Birger då han kom ut og såg korleis det sto til der i dag, fortel Helge Haukeland.
Stemmen døydde
Etter å ha jobba med kveldens dokumentar skulle Haukeland og Michalsen legga den siste handa på verket i fjor haust, då "stemmen frå nord", som Leif-Erik Michalsen òg blei kalla, plutseleg gjekk bort.
- Eg var litt i stuss på kva eg skulle gjera, men fekk med meg Trond Brænne til å lesa kommentarane frå dei nyeste opptaka.
- Saman med Leif-Erik sine kommentarar på dei gamle klippa blei det ein bra løysing. Dei to stemmane sto godt til kvarandre, avsluttar Haukeland.
I kveld på NRK1, kl 1945: "Drømmen om det uendelige, en reise tilbake til Husøyvær".